Fotograaf:
Grensland
Auteur:
Nadine Saint-Pol, Corporate Consultant bij Group Casier, n.saint-pol@casier.be
Met het project Grensland is Circulair streeft de bedrijventerreinvereniging Platform Grensland Menen-Wervik naar collectieve en circulaire afvaloplossingen. Group Casier polste bij twee bezielers van het project naar hun visie op de circulaire economie. “Circulariteit moet breed gezien worden en het lokale niveau overstijgen, het heeft geen grenzen behalve de wereld zelf”, klinkt het bij parkmanager Herman Wenes en consultant Philippe Tavernier.
Het project Grensland is Circulair test een ambitieuze totaalaanpak voor een beter materiaal- en afvalbeheer op het industriepark Grensland Menen-Wervik en de bedrijventerreinen Klingstraat en Hoogweg in Wervik. “Afvalpreventie, hergebruik, upcycling en recyclage van afvalstoffen evenals een beter en duurzamer materialenbeheer zijn uitdagingen die we in dit project aanpakken”, licht Hermans Wenes toe. Hij is parkmanager van de bedrijventerreinvereniging Platform Grensland Menen-Wervik. Philippe Tavernier van 3PT Consult ondersteunt het Platform Grensland Menen-Wervik bij de projectuitvoering van Grensland is Circulair.
Hermans Wenes: “Een tiental jaren geleden werd met de steun van de stad Menen en de stad Wervik het Platform Grensland Menen-Wervik in het leven geroepen. Het eerste doel was het oude bedrijventerrein beveiligen tegen vandalisme en het gevoel van onveiligheid wegnemen. Voor het bedrijventerrein één afvalverwerker te zoeken en meer inzetten op hergebruik en circulariteit, kwam er later bij. Naar aanleiding van een oproep van Vlaanderen Circulair in 2019 diende het platform samen met Mirom, stad Wervik, stad Menen en 3PT Consult een project in. Het werd door Vlaanderen Circulair goedgekeurd voor een periode van twee jaar en loopt af eind 2022. Het project krijgt ook steun van de Provincie en POM West-Vlaanderen en is voor OVAM een demoproject. Het verhaal stopt dus niet in 2022, het gaat om een langetermijnvisie die nooit ophoudt en waarvan we de opgedane ervaringen graag delen met andere bedrijventerreinverenigingen.”
Philippe Tavernier: “Een brede waaier aan eenvoudige, praktisch haalbare activiteiten en initiatieven ondersteunen de ambities van Platform Grensland Menen-Wervik om te evolueren naar een meer circulaire economie. Uniek is de collectieve aanpak met meer dan tachtig bedrijven op drie bedrijventerreinen. Met dit totaalconcept is er meer aandacht voor meer efficiënte collectieve en circulaire afvalinzameling op het bedrijventerrein met een beter beheer van materiaalstromen en afvalreductie als gevolg. We inventariseren eerst de grondstoffen en reststromen bij deelnemende bedrijven, gaan in overleg met private inzamelaars, verwerkers en upcyclingbedrijven. Met die inventaris bepalen we welke materiaalstromen we kunnen ophalen, hoe we ze best inzamelen en welke hoogwaardiger bestemming (als grondstof voor andere bedrijven) ze kunnen krijgen. We ontwikkelen daar ook een financieel model voor. De bedrijven krijgen tegelijk tips om productieverliezen te beperken en het aankoopbeleid circulair te maken. Het is ook een projectdoelstelling om lokale en extra tewerkstelling te creëren voor kansengroepen door maatwerkbedrijven actief bij de uitwerking in te schakelen.”
Herman Wenes: “Tot 2015 was ik algemeen directeur van maatwerkbedrijf ’t Veer in Menen. Ik had een grote voorliefde voor de recyclageactiviteiten van ’t Veer, die daarenboven mensen met een arbeidshandicap een zinvolle job bezorgden. Als parkmanager van het Platform Grensland Menen-Wervik probeer ik nu ondernemers warm te maken voor het concept van circulair ondernemen.”
Philippe Tavernier: “Ik werkte meer dan dertig jaar voor GOM en POM West-Vlaanderen als afdelingshoofd Milieu en Duurzaam Ondernemen. In deze hoedanigheid ontwikkelde ik samen met ondernemingen diverse projecten rond duurzaam ondernemen, rationeel energiegebruik, bedrijventerreinmanagement en preventie van afval en emissies. Na mijn pensionering had ik nog ‘goesting’ om verder in te zetten op de vele uitdagingen die duurzaam ondernemen biedt en richtte ik 3PT Consult op. Als consultant begeleid ik bedrijven, kennisinstellingen en vzw’s in de omschakeling naar duurzaamheid, circulair ondernemen en efficiënt management van bedrijventerreinen.”
Herman Wenes: “Eens grondstof, altijd grondstof! Wat bedoel ik daarmee? Eens een grondstof ontgonnen is, dienen we deze ook de recupereren als grondstof op het einde van de levensduur van het product. Grondstoffen zijn eindig, daarom hebben we er alle belang bij deze zo lang mogelijk in omloop te houden. Hetzelfde kan gezegd worden van energie: eens energie, altijd energie! Het is hoog tijd om onze energieconsumptie te herbekijken en bij te sturen, onder andere door lokaal te consumeren.”
Philippe Tavernier: “Circulariteit is voor mij een noodzaak om de aanvoer van schaarse grondstoffen en materialen te blijven garanderen en onze economie toekomst te blijven bieden. Circulariteit moet breed gezien worden en het lokale niveau overstijgen, het heeft geen grenzen behalve de wereld zelf. Circulariteit moet een internationaal erkend begrip worden, het is een samenwerking over sectoren en grenzen heen. Enkel op die manier kunnen er optimale oplossingen gecreëerd worden voor onze beperkte voorraden aan grond- en hulpstoffen. Het vraagt een ketenbenadering waarin de consument een sleutelrol speelt. Dat laatste is dé grootste uitdaging want de meeste consumenten denken nog te weinig ‘planeetgericht’.”
Herman Wenes: “Upcycling van materialen en grondstoffen wordt volgens mij een nieuwe business, omwille van de meerwaarde die men creëert met ‘afgedankte’ producten. Deze kunnen een nieuwe vorm van ‘deco-design’ worden, wat bij een belangrijk segment van de bevolking in de smaak zou kunnen vallen. Producten mogen geen ‘wegwerp’ meer zijn, de hersteleconomie wordt een niche. Voorwaarde is wel dat er aan de basis een product wordt ontwikkeld dat hersteld kán worden, wat een uitdaging is voor productontwikkelaars en van producenten van o.a. wasmachines, tv-toestellen …”
Philippe Tavernier: “Volgens mij dienen we te evolueren naar een deeleconomie, waarbij bijv. een boormachine door een volledige straat kan gebruikt worden. Circulariteit zal ook sterk toenemen naarmate we evolueren naar de aankoop van diensten i.p.v. producten. Voorbeelden daarvan zijn digitalisering, verlichting en mobiliteit. Deze kunnen een voortrekkersrol op zich nemen. Ze zullen producenten stimuleren om te streven naar kwaliteit en circulaire productontwikkeling omdat ze geconfronteerd worden met een terugnameplicht van hun eigen producten en een beter verdienmodel hebben voor een kwaliteitsproduct dat herstelbaar is of 100% recycleerbaar. Circulariteit zal eerst het keurslijf van de gadgets moeten doorbreken en focussen op de basissectoren van onze economie en op producten die standaard gebruikt worden in onze maatschappij.”
Herman Wenes: “Technologie moet hergebruik van materialen ondersteunen en rendabel maken. Het kan de verwerking en recyclage voor 100% mogelijk maken. Robotisering en research naar nieuwe mogelijkheden zijn hierin onontbeerlijk. Een onderneming die de circulaire wetmatigheden ontkent, zal na vijf jaar van de kaart verdwenen zijn. De omschakeling van een lineair naar een circulair businessmodel is dus méér dan noodzakelijk voor het behoud van het bedrijf en zijn tewerkstelling.”
Philippe Tavernier: “Circulariteit is meer dan technologie, het is een maatschappelijke uitdaging die een langetermijndenken vereist en een nieuw waardenbesef. We kunnen alleen maar slagen als iedereen in de keten zijn verantwoordelijkheid opneemt. Alles begint bij de ontwikkeling van het product: die moet gericht zijn op circulariteit en op verlenging van de levensduur van producten, maar moet ook rekening houden met mensvriendelijke arbeidsomstandigheden. Kwaliteit is duurder bij aankoop, maar rendeert als men de ‘total cost of ownership’ bekijkt. Daarin ligt volgens mij de belangrijkste uitdaging voor grote spelers in diverse sectoren.”
Herman Wenes: “Het begin van alles is volgens mij het consequent sorteren van afval, dat heeft geen meerkost maar eerder een opbrengst. Het heeft meest kans op slagen als het geïntroduceerd wordt via ‘lean’ management, nl. maximale waarde voor de consument met zo min mogelijk verspilling.”
Philippe Tavernier: “Onze wegwerpeconomie dienen we opnieuw om te vormen naar een hersteleconomie, wat bovendien een belangrijke impact kan hebben op de tewerkstelling. Het is hoog tijd dat we evolueren naar diensten in plaats van producten kopen en naar producten delen i.p.v. alles zelf te kopen en bijna nooit te gebruiken.”
Herman Wenes: “Er is een mindshift nodig zodat ondernemers en bedrijven die respect voor grondstoffen en mensen hoger in het vaandel dragen dan winst, meer in de kijker komen. Winst moet er zijn, maar de missie moet duurzaam en sociaal zijn, wat kan gemeten worden aan de hand van objectieve cijfers. Het is een uitdaging, maar één die op lange termijn zijn vruchten zal afwerpen. Het grote publiek meekrijgen zal alleen maar lukken als de voordelen die op alle vlakken duidelijk bewezen zijn, goed visueel aangetoond worden: CO2 (down), armoede (down), natuur en planeet (up), zelfredzaamheid en verantwoordelijkheid (up), welvaart en welzijn (up).”
Philippe Tavernier: “Sensibilisering, sensibilisering, sensibilisering! Circulariteit moet zich een plaats verwerven tussen de marketing voor steeds goedkopere wegwerpproducten van onze consumptiemaatschappij. Enkel op die manier kunnen we het grote publiek bewegen richting een duurzame maatschappij.”
Herman Wenes: “Ik verwacht ook een duidelijke visie en sterkere keuzes van het beleid. Zonder dictatoriaal te willen zijn, mis ik bij onze beleidsvoerders een zekere ‘sense of urgency’. Hoewel Europa goede stappen zet, is dat nog ver van ons bed en op zéér lange termijn.”
Meer lezen over Grensland is Circulair
Lees op Iedereen circulair ook het interview met Gunther Bamelis, huidig algemeen directeur van maatwerkbedrijf ‘t Veer
Lees op Iedereen circulair ook het interview met Philip Marynissen, Access to Finance Facilitator bij Vlaanderen Circulair
