Auteur:
Sara Adam, Corporate Consultant bij Group Casier, s.adam@casier.be
“Een echt circulair product bestaat niet”, is de overtuiging van productontwikkelaar Dries Laperre. Circulariteit is voor hem meer een denkwijze, een strategie om tot een product te komen. “Maar het is niet de enige strategie. Intussen weten we dat goede producten in de breedste zin duurzaam moeten zijn.”
Dries Laperre gaf twintig jaar les aan Howest, de Hogeschool West-Vlaanderen. Hij hielp er de opleiding Industrieel Product Design mee opstarten en begeleidde er generaties studenten tijdens hun ontwerp- en innovatieproces. “Samen met collega-productontwerper Laura Willems organiseerden we vanaf 2016 ook brainstormingsessies voor bedrijven. Tijdens die sessies gaven we input over het creatieve proces. Als we enkele maanden later terugbelden naar die bedrijven, bleek dat er vaak door een gebrek aan tijd en kennis niet veel gebeurd was met de ideeën die tijdens de sessie opgeborreld waren. Daar wilden Laura en ik iets aan doen en zo zijn we in augustus 2020 met Surplace gestart.”
Dries Laperre: “We helpen maakbedrijven vooruit in hun zoektocht naar alle potentieel binnen productinnovatie. We focussen op het product en vertrekken daarbij vanuit de business. Als productontwerpers doen we dat in het begin van het proces, waardoor we creatiever kunnen zijn: in deze fase kan en mag alles. Daarna leveren we onderbouwde concepten op, met de voeten terug op de grond. De uitwerking van het product en de productie zelf keren terug naar het bedrijf of worden door een passende partner aangepakt. Wij concentreren ons op het definiëren van het probleem en het zoeken naar een abstracte en strategische oplossing. Wat ons daarin uniek maakt, is dat we dat binnen en samen met het bedrijf doen. Als expert in de methodiek van vernieuwing, werken we nauw samen met alle experten van de firma zelf. Op relatief korte termijn komen er al verrassende inzichten uit, heel hands-on. We reiken de oplossingen aan en maken ze tastbaar met snelle prototypes, zodat het bedrijf ze kan vergelijken en op een onderbouwde manier de juiste keuzes kan maken.”
“Surplace verwijst naar twee basiskenmerken van onze aanpak: we gaan ter plekke – in het Frans sur place – en staan samen met de klant eventjes stil om het volledige plaatje te zien. Door naar het bedrijf te gaan, zien we meer wat er achter de schermen gebeurt. Zo krijgen we voeling met de cultuur en strategie van een bedrijf. In dat opzicht is wat wij doen meer dan alleen maar concepten aanreiken voor productinnovatie. We vernieuwen ook zaken zoals de bedrijfscultuur en helpen prioriteiten stellen. We zoeken niet naar oplossingen via de meest logische paden, want dat doen de mensen in het bedrijf al zelf. Als buitenstaanders zien wij andere dingen en doen wij de dingen ook anders. Op die manier introduceren we een andere en verfrissende aanpak binnen een bedrijf: we kijken hoe innovatie doorgaans wordt aangepakt, en kiezen dan bewust voor een andere strategie die daar vaak lijnrecht tegenover staat.”
“We stellen altijd het volledige productieproces in vraag en toetsen circulaire oplossingen af. Een mooi voorbeeld van circulariteit is de innovatie die we in en samen met een lokaal vlasverwerkend bedrijf bedachten voor vlasleem, een van hun afvalstromen. Het is een houtachtig residu dat rond de vlasvezel zit. Dagelijks vult het bedrijf meerdere containers met dit residu. Die moeten worden opgehaald door een externe partner. Als dat niet tijdig gebeurt, blokkeert dat het volledige productieproces. Hierdoor is het bedrijf extreem afhankelijk van externen en dat vormt een bedreiging. In overleg met het bedrijf brachten we in kaart wat we allemaal met het residu kunnen doen. Uiteindelijk trokken we de kaart van bioplastic. Dat is op zich niets nieuws, maar we gaan verder dan het klassieke verhaal. Vandaag wordt vlasleem bijvoorbeeld al gebruikt als vulmiddel, wij hebben het omgedraaid en laten het vlasleem inzetten als materiaal. Hierrond doen we een minimum aan biodegradeerbare plastic, en mikken zo op een OK Home Compost-label voor deze nieuwe composiet. Dat zal de afvalstroom aanzienlijk verminderen en het bedrijf minder afhankelijk maken van externen. Hiermee creatief omgaan is ons sterke punt, maar voor veel bedrijven is het niet zo vanzelfsprekend om bij dat soort zaken stil te staan.”
“Uiteraard zal de technologie nog veel ontwikkelen en ik ben ervan overtuigd dat machinebouwers nu veel kunnen betekenen in de nieuwe materialenstromen en de nieuwe wensen van bedrijven en consumenten. Industrie 4.0 kan samengaan met circulaire ontwikkelingen. Afvalstromen meten en optimaliseren speelt hierin een belangrijke rol. Er kan een digitaal platform opgericht worden waarop bedrijven een match kunnen zoeken met andere bedrijven die iets kunnen aanvangen met hun afvalstroom. Ik ontwaar in elk geval een positieve evolutie. Wij zien meer wat achter de schermen gebeurt en merken dat er al veel nieuwe toepassingen zijn.”
“Een echt circulair product bestaat volgens mij niet. Circulariteit is voor mij meer een denkwijze, een strategie om tot een product te komen. Maar het is niet de enige strategie. Intussen weten we dat goede producten ook duurzaam moeten zijn. Duurzaamheid en circulariteit zijn twee verschillende begrippen maar moeten hand in hand gaan. Ik stel vast dat er soms misbruik gemaakt van het woord circulariteit. Voor sommigen is het marketing, hoewel de overheid actie onderneemt om dat tegen te gaan. Dat is voor een stuk oneerlijke concurrentie. In de toekomst zal daar hopelijk verandering in komen. Er zou meer nadruk moeten liggen op het ontwerp van het product om het een zo lang mogelijke levensduur te geven én het op het einde zo makkelijk mogelijk te recycleren.”
“Ons doel is producten ontwerpen die bovenop een economische meerwaarde voor het bedrijf ook een meerwaarde hebben in de maatschappij. We denken ook na over de noodzaak van een product. Als er niemand zit op te wachten, dan moet je het ook niet ontwikkelen en op de markt brengen. Daarnaast willen we de gebruikers ook bewuster maken van hun aankopen. Altijd nieuwe dingen aankopen, is geen duurzame oplossing. Dat zal de grootste impact hebben op de circulaire economie: zodra er een markt voor is, pikken de bedrijven erop in. Het is een soort van sneeuwbaleffect, in positieve zin dan.”
“De ene persoon is al wat meer met circulariteit en duurzaamheid bezig dan de andere, maar in vergelijking met tien jaar geleden merk je dat er al een verschuiving is in de goede richting. We mogen nu niet bij de pakken blijven zitten, iedere stap vooruit is een stap in de goede richting. Ook met de vinger wijzen naar de consument is niet de aangewezen manier om de circulaire economie te stimuleren. Het is beter om op een iets tragere maar duurzame manier deze verandering aan te pakken, dan overhaast beslissingen te nemen waarmee je vaak meer kwaad bloed zet dan enthousiasme wekt. De bewustwording van consumenten en bedrijven en de regulatie vanuit de overheid zijn voor mij de sleutels om van circulariteit een succesverhaal op lange termijn te maken.”
Meer lezen over Surplace
